ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Τι θα Γινόταν αν Επιστρέφαμε στη Δραχμή;

Νόμισμα με ΠΑΣΟΚ, νόμισμα με ΣΥΡΙΖΑ. Αν και δεν μπορούμε ακόμη να φτιάξουμε κάποιο meme για τα δύο κόμματα, μιας και αμφότερα δείχνουν να επιλέγουν μέχρι στιγμής το ευρώ, οι αναφορές στο Grexit έχουν επανέλθει. «Επί δραχμής η Ελλάδα μεγαλούργησε», είπε πρόσφατα ο Νίκος Ξυδάκης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, αναφέροντας ότι πρέπει να ανοίξει μία συζήτηση στη Βουλή και την κοινωνία γύρω από το νόμισμα.

Η αλήθεια είναι ότι όσο η ελληνική οικονομία παραμένει σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και οι προσπάθειες εξόδου από την κρίση αποτυγχάνουν, φαίνεται λογικό να επιστρέφει στο τραπέζι το ζήτημα του νομίσματος. «Η συζήτηση για τη δραχμή έρχεται ως συνέπεια των πολλαπλών αδιεξόδων που αντιμετωπίζει το ελληνικό πρόγραμμα», αναφέρει ο Διονύσης Χιόνης, καθηγητής Οικονομικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. «Όλοι ευχόμαστε να μην είχαμε φτάσει σε αυτήν τη θέση. Όμως η ελληνική οικονομία βρίσκεται στην "Εντατική" και είμαστε υποχρεωμένοι να ξεφύγουμε από τις ρομαντικές συζητήσεις περί συμμετοχής της χώρας στον σκληρό πυρήνα της ΟΝΕ. Οι πολίτες πρέπει να ενημερωθούμε χωρίς προκαταλήψεις για το μέλλον της οικονομίας με τη μία ή με την άλλη λύση».

Μόνο η παραγγελία του χαρτιού για τα χαρτονομίσματα, θέλει έναν χρόνο

Η μετάβαση σε άλλο νόμισμα δεν είναι κάτι που σήμερα αποφασίζεις και αύριο κάνεις. Αρκεί να θυμηθούμε το πόσος χρόνος χρειάστηκε για να εισαγάγουμε το ευρώ. «Οι διαδικασίες ξεκίνησαν στις αρχές του 1996. Το καλοκαίρι του 1999 ξεκίνησε η παραγωγή των νέων τραπεζογραμματίων, ενώ η εισαγωγή των νέων χαρτονομισμάτων και κερμάτων του ευρώ πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2002. Όλα αυτά έγιναν σε περιβάλλον έντονης οικονομικής ανάπτυξης και αισιοδοξίας. Μόνον η παραγγελία του ειδικού χαρτιού -το οποίο μπορεί να αποκτηθεί μόνο από το εξωτερικό- και εν συνεχεία η εκτύπωση των νέων χαρτονομισμάτων, θα απαιτούσε διάστημα περίπου 12 μηνών», αναφέρει ο κ. Παπαδογιάννης.

Μνημόνιο με δραχμή - γίνεται;

Κατά πάσα πιθανότητα η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα συνδυαστεί με ένα ακόμη πακέτο διάσωσης της ελληνικής οικονομίας από τους δανειστές, το οποίο αφενός θα λειτουργήσει ως δέλεαρ από όσους επιθυμούν το Grexit, αφετέρου θα αμβλύνει τις συνέπειες της ανθρωπιστικής κρίσης που θα προκαλέσει στη χώρα το υποτιμημένο νόμισμα.

Όσον αφορά την ισοτιμία της δραχμής, τα σενάρια είναι δύο. Το πρώτο -καλό- σενάριο είναι ότι αυτή θα παραμείνει σταθερή, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια, χάρη στην παρέμβαση κάποιου θεσμού ή κράτους με ισχυρά οικονομικά μέσα, όπως είναι η ΕΚΤ και η Γερμανία. Με δύο λέξεις, ελεγχόμενο Grexit. Ωστόσο, μία τέτοια συμφωνία «δεν θα δοθεί άνευ όρων, η Ελλάδα θα παραμείνει σε καθεστώς βαριάς λιτότητας και θα είναι ακόμη πιο εξαρτημένη από τους ξένους, καθώς η υποψία και μόνον ότι το νόμισμα μπορεί να αφεθεί στην τύχη του, θα οδηγούσε στη βύθισή του», σημειώνει ο κ. Παπαδογιάννης.

«Με τη δραχμή δεν πρόκειται να έχουμε μεγαλύτερη καταστροφή απ' αυτή που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια»
Το δεύτερο -κακό- σενάριο είναι η ισοτιμία του νομίσματος να διαμορφωθεί στην ελεύθερη αγορά, όπως συμβαίνει με όλα τα νομίσματα. Σε αυτήν την περίπτωση, οι συνεχείς υποτιμήσεις θα γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας, «αφού σε μια Ελλάδα χρεοκοπημένη, παραγωγικά εξασθενημένη και ψυχολογικά εξουθενωμένη, δεν υπάρχει καμία περίπτωση μια κυβέρνηση να μπορεί να υποστηρίξει νέο νόμισμα», λέει ο κ. Παπαδογιάννης και προσθέτει: «Με το ξέσπασμα της κρίσης, οι Έλληνες σπεύσαμε να αποσύρουμε καταθέσεις 100 δισ. ευρώ από τις τράπεζες, λόγω φόβου και έλλειψης εμπιστοσύνης για την αντιμετώπιση της οικονομικής δυσπραγίας. Επομένως, σε μία νομισματική αλλαγή, πολύ αμφιβάλω αν θα υπάρχουν πολλοί στη χώρα που θα εμπιστευτούν το νέο νόμισμα».

Σε ό,τι αφορά το τραπεζικό σύστημα, το Grexit θα προκαλέσει τη μετατροπή του ενεργητικού και του παθητικού των τραπεζών σε ένα νέο υποτιμημένο νόμισμα και επειδή το χρέος των τραπεζών προς την ΕΚΤ θα παραμείνει σε ευρώ, οι τράπεζες θα εμφανίσουν αρνητική καθαρή θέση ή, διαφορετικά, θα πτωχεύσουν και θα κρατικοποιηθούν με την εκτύπωση χρήματος. Όπως αναφέρει ο ΣΕΒ σε έκθεσή του, η εκτύπωση χρήματος θα προκαλέσει υπερπληθωρισμό και μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων, μιας και το εκδοτικό δικαίωμα θα βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία θα βρίσκεται εν μέσω της πολιτικής αστάθειας που θα φέρει το Grexit.

Με δραχμή, αμέσως ακριβότερα;

Πλήγμα στην ελληνική οικονομία θα προκαλούσε η δραχμή και εξαιτίας του εξανεμισμού της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων. «Σε ένα ενδεχόμενο Grexit οι καταθέσεις των πολιτών θα μετατρέπονταν σε νέο νόμισμα, που σημαίνει ότι η αγοραστική τους δύναμη θα διαμορφώνονταν ανάλογα με τη νέα ισοτιμία. Έτσι, ακόμη και αν και η μετάβαση στο νέο νόμισμα γίνει με ευρωπαϊκή υποστήριξη, μια υποτίμηση της τάξης του 30% - 40% σημαίνει ότι όλα τα εισαγόμενα προϊόντα -φάρμακα, καύσιμα, κρέας, αυτοκίνητα, υπολογιστές- θα ήταν ανάλογα ακριβότερα. Δηλαδή, σε μια νύχτα το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών θα μειώνονταν περισσότερο από όσο μειώθηκε τα χρόνια των μνημονίων. Σε περίπτωση ρήξης, το τραπεζικό σύστημα θα κατέρρεε στη στιγμή», λέει ο κ. Παπαδογιάννης.

«Μια έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα οδηγήσει σε απομόνωση της χώρας και σε μια νέα πραγματικότητα, που θα θυμίζει πολύ τη Βόρεια Κορέα»
Εκτός από την απώλεια των καταθέσεων, η υποτίμηση της δραχμής θα προκαλούσε και ραγδαία αύξηση στα εισαγόμενα αγαθά, πολλά από τα οποία είναι καταναλωτικά. Οτιδήποτε εισάγουμε από το εξωτερικό, από αυτοκίνητα και υπολογιστές μέχρι φάρμακα και ζωοτροφές, θα αυξανόταν στο νέο επίπεδο της ισοτιμίας. Αν η ισοτιμία διαμορφωνόταν στις 1,4 δραχμές για 1 ευρώ, σημαίνει ότι ένα αυτοκίνητο 10.000 ευρώ, θα κόστιζε 14.000 νέες δραχμές. «Μια τέτοια ισοτιμία μπορεί να επιτευχθεί μόνο, αν η χώρα υποστηρίζεται οικονομικά από την ΕΚΤ ή κάτι αντίστοιχο. Σε διαφορετική περίπτωση, τα ξένα προϊόντα θα είναι απλησίαστα για έναν εργαζόμενο», λέει ο κ. Παπαδογιάννης.

Το 1% δεν μπορεί να απειλεί το 99%

Το σοκ στην οικονομία θα προκαλέσει σοκ στην ανεργία. «Το καλό σενάριο της δραχμής, δηλαδή επιστροφή σε εθνικό νόμισμα με την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση της Ευρώπης, θα οδηγούσε σε μεγάλη αύξηση της ανεργίας σε πρώτο χρόνο και μετά θα εξαρτιόνταν από το πού θα ισορροπούσε η οικονομία. Στο κακό σενάριο, ρήξη και νέο νόμισμα, η καταστροφή στην οικονομία θα ήταν άνευ προηγουμένου και ο δείκτης ανεργίας θα έπρεπε να αντικατασταθεί με έναν νέο δείκτη: τον δείκτη εργασίας, καθώς μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού θα είχε κανονική απασχόληση», σημειώνει ο κ. Παπαδογιάννης. Αύξηση της ανεργίας θα προκαλούσε και η αποχώρηση των ξένων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Αυτό, επειδή τα ξένα προϊόντα θα γίνονταν πιο ακριβά και έτσι οι πωλήσεις των εταιρειών θα μειώνονταν δραστικά.

Στη συζήτηση για τη δραχμή, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η Ελλάδα αποτελεί μόλις το 1% της οικονομίας της Ε.Ε., η οποία συνολικά φτάνει τα 17 τρισ. ευρώ, όσο περίπου και οι ΗΠΑ. «Το να χαθεί αύριο μια οικονομία ύψους 170 δισ. ευρώ, δεν θα ήταν κάτι καθόλου ευχάριστο για κανέναν στην Ευρώπη, ωστόσο δεν θα ήταν και το τέλος του κόσμου, όπως πολλοί συμπατριώτες μας πιστεύουν», λέει ο κ. Παπαδογιάννης. «Καλό θα ήταν να σταματήσουμε να ερμηνεύουμε τον κόσμο σαν τα πάντα να περιστρέφονται γύρω μας και να θεωρούμε ότι όλα γίνονται, επειδή μας επιβουλεύονται, παραβλέποντας τις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το μέγεθος της αγοράς μας».

Πολύ περισσότερο από όσο εξαρτάται η Ε.Ε. από την Ελλάδα, εξαρτόμαστε εμείς από την Ευρώπη. Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, η εξάρτηση μας από την Ε.Ε., στο κρέας και τα γαλακτοκομικά είναι grosso modo 100%, στα δημητριακά 62%, στις ζωοτροφές 53%. Το 70% των καθαρών εισαγωγών μας σε αγαθά είναι εισροές στην παραγωγική διαδικασία, το 25% των εισαγωγών μας επανεξάγεται, ενώ το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών μας γίνεται με την Ε.Ε. Η ακραία φτωχοποίηση των Ελλήνων μπορεί να οδηγήσει σταδιακά και σε απομάκρυνση και τελικά αποχώρηση της χώρας από την Ε.Ε.