Τελικά υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από τα κατοικίδιά μας;-Ζωονόσοι

Γράφει η Σέλτσα Τζένη

Κτηνίατρος (DVM)   Ένα ερώτημα που απασχολεί πολλούς ανθρώπους και ιδιαίτερα τις μητέρες. <<Μην πλησιάζεις τον σκύλο θα κολλήσεις τίποτα >>. Μια από τις πιο συχνές φράσεις που έχουμε ακούσει μικροί.

Οι ζωονόσοι είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο για τη δημόσια υγεία και όχι μόνο, που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε, λόγω της άμεσης και καθημερινής μας επαφής με τα ζώα αλλά και τα ζωικά προϊόντα. Κυκλοφορούν πολλοί μύθοι και προκαταλήψεις και τις περισσότερες φορές, λόγω της ημιμάθειας, δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.  Το αντικείμενο των ζωονόσων είναι πολύ μεγάλο και αδύνατον να καλυφθεί σε ένα μόνο ενημερωτικό άρθρο, ωστόσο, θα γίνει μια προσπάθεια για μια περιεκτική περιγραφή αυτών.

Ζωονόσοι είναι τα λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται μεταξύ των σπονδυλωτών ζώων και του ανθρώπου με φυσικό τρόπο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Γενεύη, 1981). Οι γνωστές μέχρι σήμερα ζωονόσοι υπερβαίνουν τις 180. Στη χώρα μας ενδημούν αρκετές ζωονόσοι και για κάθε μια από αυτές έχουν αναπτυχθεί εκατοντάδες σελίδες από επιστήμονες ερευνητές. Με τα μέτρα ελέγχου και εκρίζωσης των ζωονόσων, που εφαρμόζονται στην χώρα μας, τα κρούσματα έχουν ελεγχθεί σημαντικά και σχεδόν έχουν εξαλειφθεί.

Ο τρόπος μετάδοσης των ζωονόσων εξαρτάται από το είδος του νόσου και τον αιτιολογικό παράγοντά της. Οι ζωονόσοι που οφείλονται σε βακτήρια, παράσιτα και μύκητες είναι συνήθως επαγγελματικές νόσοι ή τροφιμογενείς (με κατανάλωση τροφίμων). Ενώ οι ζωονόσοι που οφείλονται σε ιούς μεταδίδονται συνήθως με 3 τρόπους: με δάγκωμα (π.χ. λύσσα), με τσίμπημα αρθροπόδων και εξ επαφής ή μηχανικά.

Η διάγνωση κατά κύριο λόγο γίνεται με λήψη ιστορικού και ενδελεχή κλινική εξέταση. Το ιστορικό μπορεί να συμπεριλαμβάνει επαφή με ζώα ή ζωικά προϊόντα, ιστορικό ταξιδιού, επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητες. Τα συστήματα που προσβάλλονται συνήθως είναι το αναπνευστικό,  το νευρικό, το δέρμα και οι νεφροί.

Τα βασικότερα νοσήματα που μεταδίδουν τα διάφορα είδη ζώων, λοιπόν, είναι τα εξής:

·         Σκύλοι: Λύσσα, Λεπτοσπείρωση, Λεϊσμανίαση, Κοινουρίαση, Ψώρα (δέρμα),  Δερματοφυτιάσεις (δέρμα), Εχινοκοκκίαση

·         Γάτες: Λύσσα, Λεπτοσπείρωση, Τοξοπλάσμωση, Δερματοφυτιάσεις (δέρμα)

·         Βοοειδή(αγελάδες, βουβάλια): Αιμορραγικός Πυρετός, Άνθρακας, Φυματίωση, Βρουκέλλωση, Λεπτοσπείρωση, Πυρετός Q, Πιροπλάσμωση

·         Χοίροι (Γουρούνια): Βρουκέλλωση, Άνθρακας, Λεπτοσπείρωση, Ερυθρά

Παρακάτω αναλύονται σύντομα οι πιο συχνές ασθένειες ξεχωριστά

Λύσσα ένα νόσημα που οφείλεται σε ιό και αφορά κυρίως τον σκύλο και τη γάτα. Οι σκύλοι και οι γάτες έχουν μικρό χρονικό διάστημα τη δυνατότητα να μεταδώσουν τον ιό (μέσω του σάλιου) πριν εκδηλώσουν κλινικά συμπτώματα. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι συνήθως λίγες μέρες αλλά φτάνει μέχρι και 15 ημέρες. Όταν το ζώο αρρωστήσει, εμφανίζει νευρολογικά συμπτώματα και αλλαγή της συμπεριφοράς, που συνήθως γίνονται εύκολα αντιληπτά. Τρόπος πρόληψης είναι ο ετήσιος υποχρεωτικός εμβολιασμός των κατοικίδιων ζώων μας αλλά και η ρήψη εμβολίων μέσω προγραμμάτων εκρίζωσης για την ανοσοποίηση των άγριων σαρκοφάγων (αλεπούδες).

Λεπτοσπείρωση είναι η λοίμωξη που προσβάλλει  τον άνθρωπο και τα ζώα και προκαλείται από τον μικροοργανισμό που ονομάζεται λεπτόσπειρα. Πώς μεταδίδεται; -Άμεσα, με επαφή τραυματισμένου δέρματος με ούρα ή ιστούς μολυσμένου ζώου (κυρίως από αρουραίους και ποντίκια) και έμμεσα με επαφή με μολυσμένο με ούρα περιβάλλον. Συμπτώματα είναι πυρετός, κίτρινοι βλεννογόνοι, άλγος σε κοιλιά και μύες. Μερικά από τα μέτρα προστασίας είναι η καταπολέμηση των τρωκτικών σε κατοικίες και αυλές, ο καλός καθαρισμός, αποστράγγιση στάσιμων νερών και απολύμανση των χώρων. Επίσης, απαραίτητος είναι ο ετήσιος εμβολιασμός των κατοικίδιων ζώων για πρόληψη νόσησης αλλά και μετάδοσης της νόσου.

Τοξοπλάσμωση, αφορά τις γάτες και οφείλεται στο τοξόπλασμα. Η μετάδοση  δε γίνεται με απλή επαφή της γάτας, όπως πιστεύεται, αλλά με κατανάλωση κακοψημένων κρεάτων ή μαγειρικά σκεύη που ήρθαν σε επαφή με ωμά μολυσμένα κρέατα, χωρίς να πλυθούν. Μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται είναι καθαριότητα στην κουζίνα και των βρώσιμων προϊόντων. Να μην ταΐζονται η γάτες με ωμό κρέας για να μην μολυνθούν και οι ίδιες.

Εχινοκοκκίαση προκαλείται από βρώση αυγών του Εchinococcus, που απεκκρίνονται σε κόπρανα σαρκοφάγων, που αποτελούν  τους κύριους ξενιστές. Μέτρα πρόληψης είναι η αποπαρασίτωση των κατοικίδιων ανά τακτά χρονικά διαστήματα, αποφυγή ταΐσματος με εντόσθια άλλων ζώων και τέλος  καλή πλύση των βρώσιμων προϊόντων. Ως αναφορά τους ανθρώπους- ιδιοκτήτες σκύλων, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο σκύλος μολύνεται μετά από κατάποση εχινοκοκκικών κύστεων, που βρίσκονται στα σπλάχνα των φυτοφάγων και παμφάγων ζώων.  Εφόσον, δηλαδή, ο σκύλος δεν εκτελεί πτωματοφαγία είναι ασφαλής.

Βρουκέλωση, αφορά αιγοπρόβατα και βοοειδή. Είναι ένα εμπύρετο νόσημα στον άνθρωπο που προκαλεί νυχτερινή εφίδρωση, πόνους σε αρθρώσεις κ.α. Πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχει θεραπεία σε περίπτωση ανθρώπινης νόσησης. Μεταδίδεται με κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλατος, με επαφή με τέτοιο γάλα ή σωματικά υγρά. Ευπαθείς ομάδες θεωρούνται οι κτηνίατροι και κτηνοτρόφοι. Τα μέτρα που εφαρμόζονται στη χώρα μας είναι τακτικοί εμβολιασμοί, αιμοληψίες και αυστηροί έλεγχοι σε κάθε σφαγείο, με σφαγή των θετικών ζώων.

Φυματίωση μεταδίδεται με ακατέργαστα γάλατα βοοειδών. Υπεύθυνος μικροοργανισμός είναι ένα μυκοβακτηρίδιο, το οποίο όμως καταστρέφεται με το βράσιμο του γάλατος. Παλαιότερα η φυματίωση ήταν ο υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνος στη χώρα, αλλά σήμερα τα κρούσματα έχουν μειωθεί στο ελάχιστο, λόγω εφαρμογής προγραμμάτων καταπολέμησης της.

Εν κατακλείδι, υπάρχουν ορισμένοι κανόνες υγιεινής αλλά και προστασίας που πρέπει να τηρούνται για την αρμονική και ασφαλή συνύπαρξη των ανθρώπων και ζώων. Έτσι, λοιπόν, κάθε ζώο που είναι υγιές και ελέγχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από τον κτηνίατρο δεν αποτελεί κίνδυνο για τον άνθρωπο. Ας μην λησμονούμε ότι, τα ζώα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού μας περιβάλλοντος και συνεπώς πρέπει να προστατευθούν με κάθε δυνατό τρόπο.